YildizTozu
Member
İLK YARDIM
Herhangi bir kaza ya da hayatı tehlikeye düşüren ani bir hastalık durumunda sıhhat vazifelilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da berbata gitmemesini önleyebilmek emeliyle eldeki imkanlarla ilaçsız olarak yapılan uygulamalara “ilk yardım” denir.
Kaza yerine çabuk gitmek ve anında teşebbüste bulunmak birinci yardımda ehemmiyet taşır. Zira kazalardan daha sonraki ölümlerin % 10’ unun birinci 3-5 dk, % 54-66’ sının ise birinci 30 dk ortasında meydana geldiği saptanmıştır. özetlemek gerekirse kaybedilen her vakit dilimi mevt oranını arttırmaktadır. Bu niçinle en tesirli birinci yardım birinci 5 dk, en şuurlu birinci yardım ise 30 dk ortasında yapılmalıdır.
İLK YARDIMIN HEDEFLERİ
-Solunumun Sağlanması
-Kanamanın Durdurulması = Kanın % 20’sinin kaybedilmesi hayatı tehlikeye sokar.
-Şokun Önlenmesi
-Yaranın Dış Etkenlerden Korunması
-Vücut Isısının Korunması
-Uygun Durum Verilmesi
-Haber Verme, İrtibat Sağlanması
-Sevk etme
İLK YARDIMCININ ÖZELLİKLERİ
1.İlk yardımcı epey sakin olmalıdır.
2.Hasta ile onu sakinleştirecek biçimde yumuşak bir tonda konuşmalıdır.
3.İlk yardımcı hiç bir vakit kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalıdır.
4.İlk yardımcı etrafta bulunan şahısları sıhhat kuruluşlarına, itfaiyeye, polise haber
vermelerini sağlayacak halde organize etmelidir.
5.Kazazedeyi yahut hasta kişiyi uygun değerlendirmelidir. evvelari epey düzgün bilmelidir.
6.Çabuk ve gerçek karar verebilme yeteneğine sahip olmalı.
7.Kendinden ve detaylarınden emin olmalıdır.
8.İlk yardım uygulamalarını hakikat yapabilme marifetine sahip olmalıdır.
9.İlk yardımcı ülkesinin sıhhat sistemi hakkında kâfi bilgiye sahip olmalıdır.
10.İlk yardımcı yeni ayrıntıların ışığında bilgi ve davranışlarını değiştirmeye, kendini
yenilemeye hazır olmalıdır.
11.İlk yardımın bir vatandaşlık bakılırsavi olduğunu unutmamalıdır.
YARALIYA VERİLECEK POZİSYONLAR
a)Kafa faydalanmalarında:Hasta yarı oturur duruma getirilir. Şahsın hangi kulağından kan geliyorsa, o taraf altta kalacak biçimde yan yatırılır. Hastanın burnu kanıyorsa hasta oturtulur, başı yavaşça öne hakikat eğilir.
b)Göğüs faydalanmalarında:Hasta yarı oturur yahut oturur duruma getirilir. Yaralı taraf üzerine hafifçeçe yatırılır.Elbiseleri gevşetilir.
c)Karın faydalanmalarında:Hastaya verilecek konum yaranın tarafına nazaran değişir, uzunluğuna faydalanmalarda hasta sırtüstü yatırılır, ayakları uzatılır. Enine faydalanmalarda sırtüstü yatırılır, dizler karına gerçek çekilir.
d)Omurga, kalça ve bacaktaki kırıklarda:
Hasta sırtüstü yatırılır.
e)Şok durumunda: Hasta şok durumuna alınır.
f)Komadaki hastalar, kusan hastalar, teneffüs yolu ile zehirlenenler, teneffüs zorluğu olanlar: Aşağıdaki Sabit Yan Yatış Durumu’na alınır.
KALP MASAJININ YAPILMA ŞEKLİ
1-Hasta sırtüstü sert bir tabana yatırılır, göğsü açılır ve göğüs kemiği halkımızın “İman Tahtası” dediği yer bulunduktan daha sonra alt ucundan itibaren iki-üç parmak üstünden kalp masajı yapılır.
2-Hasta ya da yaralıya kalp masajının yapılacağı yere iki el üst üste konur, dirsekler gergin durumda iken omuzlardan bastırarak yapılır. Her kalp masajında erişkinin göğüs kemiği 4 – 5 cm çökmelidir. Erişkin bir beşere dakikada ortalama 75-80 kere kalp masajı yapılır.
3-İlk dakikada iki sefer akabinde her dakikada bir sefer kalbin ve teneffüsün geri dönüp dönmediği denetim edilir.
4-Kalp masajı 2-8 yaş ortası çocuklarda tek elle göğüs kemiği ortalama 2-3 cm, 2 yaşına kadar olan çocuklarda iki parmak ile 1-2 cm çökecek kadar ve dakikada ortalama 100 kez yapılır.
5-Bebeklerde kalp masajı baş parmaklarla her iki göğüs çizgisinin ortasının bir parmak altına yapılır.
Bir yaralıya hem yapay teneffüs, birebir vakitte kalp masajı bir arada yapılacaksa: Yalnızca bir ilkyardımcı var ise evvel 2 kere yapay teneffüs yapar, daha sonra 30 kalp masajı yapar ve bu türlü devam eder. İki ilkyardımcı var ise biri 30 kalp masajı yapar, başkası 2 sefer yapay teneffüs yapar. Bir erişkinde dakikada 75-80 kalp masajı 15 yapay teneffüs yapılmalıdır.
HAVA YOLUNUN AÇILMASI
Ağız boşluğu erişkinlerde işaret, bebeklerde ise serçe parmağı kullanılarak temizlenir, yabancı cisimler var ise çıkartılır, (Takma diş, kırık diş, toprak vs.) Lisanın geriye sarkarak hava yolunu kapatmaması için: Bir elle çeniçin tutulur çene üst ve öne alınır, öbür elle alnından hafifçeçe itilerek yaralının başı geriye gerçek alınır.
Boyun zedelenmesi düşünülen yaralılarda, baş geriye hakikat itilmez,alt çene üst yanlışsız çekilir.
Erişkin bir insan dakikada 16-20 kere teneffüs yapar, bu sayı çocuklarda 20-26 seferdir.
Rastgele bir kazada evvel yaralının şuuruna , hava yolunun açıklığına ve teneffüsüne bakılır.
Bir kişinin nefes alıp verdiği 3 biçimde anlaşılır;
BAK: Göğüs hareketlerine bakılır, göğüs her nefes alışta şişer ve nefes verirken iner
DİNLE: Kulağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp teneffüs sesini dinleriz.
HİSSET: Yanağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp hava hareketlerini hissederiz.Eğer göğüs hareketi yoksa ve teneffüs sesini duyamıyorsak, hemen hastaya müdahale etmek için evvel hastanın teneffüs yolunu açmamız gerekir.
Karşılaşılan birinci sorun hava yolunun tıkanması olabilir ve bu tıkanma açılırsa öbür bir şeye gerek kalmadan hasta rahatlayabilir.
SOLUNUMUN SAĞLANMASI:
Hava yolu açılmasına karşın yaralı nefes alıp vermiyorsa ivedilikle yapay teneffüs uygulamasına başlanır.
İlkyardımcı, Yapay teneffüsü beş biçimde yapabilir:
1-Ağızdan ağıza
2-Ağızdan buruna (ağızda önemli faydalanma olanlar ya da çenesi kilitlenenlerde)
3-Ağızdan ağızla buruna bir arada (bebeklerde)
4-Holger – Nielsen metodu
5-Silvester metodu
Ağızdan – ağıza yapay teneffüs metodu:
En sık kullanılan ve hasta/yaralıya en faydalı usuldür. Hasta sırtüstü ya-tırılıp başı geriye gerçek hafifçeçe itilir. İlkyardımcı hastanın yan tarafına geçer. Başı alından tutan elin baş ve işaret parmakları hastanın burun deliklerini kapatır. İlkyardımcı derin bir nefes alır ve ağzını hastanın açık olan ağzına direkt dayayarak nefesini hastaya verir. daha sonra ağzını çekip hastanın nefes vermesine fırsat tanır. Erişkin bir beşere dakikada 12 sefer olmak üzere her 5 saniyede bir yapay teneffüs yapılır. Bebeklere ise dakikada 20 sefer, her 3 saniyede bir yapılmalıdır. Bebeğe nefes verirken göğüs hareketleri izlenmelidir.
Ağızdan – buruna yapay teneffüs uygulama:
Hastanın dişleri kilitlenmiş açılamıyorsa, yahut kazadan dolayı ağız etrafında faydalanma var ise, özetlemek gerekirsesı ağızdan – ağıza metodu uygulanamıyorsa bu metod seçilmelidir.
Bu metodda hasta bir daha birebir konumdadır, ilkyardımcı bu kez hastanın çenesinden tutup ağzını kapatır ve burnundan hava verir.
Suni teneffüs sırasında mideye hava dolabilir, bu üzere hallerde hastayı yana çevirerek göbek ile kaburgalar ortasına hafifçeçe bastırılarak hava boşaltılabilir.
Ağızdan -ağız ve buruna beraber-suni teneffüs uygulama:
Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde uygulanması mümkün olan bir metottur. Bebeklerin teneffüs sayısı daha fazla, ağız, burun ve akciğerleri daha küçük olduğundan bebeklere yapılacak yapay teneffüs ağız ve burundan birlikte sık aralıklı, daha az güçte nefes verilerek yapılır. Verilecek hava ölçüsü göğsün kalkmasına yetecek kadardır.
Holger Nielsen Metodu
Uygulanır.
Bu süreç tıkanıklık giderilinceye kadar 6 – 10 defa yinelanmalıdır.
Şayet hasta şuurunu yitirir ise ve tıkanıklık hala devam ediyorsa hastanın sırt üstü yere uzanmasını sağlayın. Hastanın dizleri üzerine oturup tıpkı bölgeye göğüse yanlışsız bastırıp çekerek birebir manevrayı yerde uygulayın.
Bunda da başarılı olamadıysanız yüzüstü başı biraz aşağıda olacak biçimde yatırılır, kürek kemiklerinin ortasına yumrukla vurulur. Burada teneffüs ve deveran denetim edilir. Hala başarılı olunamadı ise, sırtüstü konumunda harekete devam edilir. Teneffüs ve dolanım durmuş ise yapay teneffüs ve kalp masajı da yapılır.
Çok şişmanlarda ve ilerlemiş gebeliği olanlarda HEİMLİCH HAREKETİ biraz daha üst bölgeden göğüs atağı biçiminde uygulanmalıdır.
8 – 9 yaşına kadar olan çocuklarda batından itme tek elle yapılır.
5 defa göğüs atılımı uygulayın (işaret ve orta parmakla).
Gerekiyorsa yapay teneffüs yaptırmaya başlayın.
Başarılı oluncaya yahut tıbbi yardım gelinceye kadar bu süreçlere sırasıyla devam edin.
SUDA BOĞULMA
Su altında havasız kalmaya bağlı olarak bireyler ölürler. Su altında kalan bireylerde beden ısısı da düşebilir. Boğulmalarda su altında kalma mühleti, travma, alkol yahut uyuşturucu kullanması ve var ise hastalıklar kıymet kazanabilir. Su altında 6 dakikadan fazla kalma ekseriyetle beyni geriye dönüşümsüz tesirler.
Boyun travması tarafından dikkatli olmalıdır. Yapay teneffüse mümkün ise çabucak hemen sudayken başlanmalıdır.
* Sudan çıkarılan şahsı sırt üstü yatırıp var ise üstündeki giysilerin yakasını açın.
* Ağız içi ve etrafındaki yabancı cisimleri temizleyin
* Hava yolunu açtıktan daha sonra hastaya kâfi teneffüsü yaptırmak ve suyun boşalmasını sağlamak için 5-6 sefer yapay teneffüs yaptırın..
Kanayan damara bakılırsa kanama sınıflandırılırsa:
Atar damar kanamaları: Atardamarlar kalbin bedene pompaladığı kanı taşırlar, bu sebeple basıncı yüksektir. Nabız bu dam
arlardan alınır. faydalanmaları halinde aralıklı, fışkırır usulde hızla kan akar, kısa müddette fazlaca fazla kan kaybı olur.
Toplar damar kanamaları: Bedene dağılmış olan kanı toplayıp kalbe götüren damarlardır. Bu tıp kanamalarda kan kesintisiz ve yavaş akar ve göllenme yapar.
Kılcal damar kanamaları: Sızıntı biçiminde akar, bizatihi durabilir.
Kanayan yere nazaran kanamalar sınıflandırılırsa:
1-Dış kanamalar: Bedenin dışına olan kanamalardır, açıkça görüldüğünden teşhis edilmesi kolaydır.
2-İç kanamalar: Beden dışına kanama olmadığından teşhis edilmesi fakat birtakım belirtilere bakılarak olur.Bu belirtiler:
· Baş dönmesi, göz kararması
· Üşüme, titreme
· Soğuk terleme
· Rengin solması
· Nabzın süratli ancak zayıf atması
KANAMA DURDURMA METODLARI
Elle baskı: Kanayan bölgenin üzerine kalın bir gazlı bez konur ve bunun üzerinden parmağımızla baskı yapılır. Altta kalan damar sıkışacağından kanama da azalacaktır.
Basınçlı sargı: Kanayan bölgenin üzerine kalın bir gazlı bez konur ve bunun üzerine sıkı bir sargı yapılır. Altta kalan damar sıkışacağından kanama da azalacaktır.
Kanayan yeri kalp hizasından üst kaldırma: Kanayan yer kalbin üstünde tutulduğunda yer çekimine bağlı olarak üst giden kan az olacağından kanama da azalacaktır.
Basınç noktalarına baskı: Atar damar kanamalarında kullanılır. Bu metodu uygulamak için, kanayan yer ile kalp içindeki nabız aldığımız noktaya bastırılır, bu türlü noktanın altında bulunan atardamar sıkıştırılmış olur. Kanayan yere giden kan ölçüsü azalacağından kanama azalır. Kol ve bacaklardaki kanamalarda bu metotlardan birkaç adedini birden kullanabiliriz.Bu metotlarla durmayan kol ve bacak kanamalarında son deva olarak turnike kullanılır.
TURNİKE
6 – 8 cm. eninde, yumuşak ve elastik bir gereç ile kol ve bacakların tek kemikli bölgelerinde kanayan damarın sıkıştırılması formunda uygulanır. Tek kemikli bölgeler: Dirsek ile omuz ortası ve diz ile kalça ortasıdır. Turnike 20 dakikada bir 5-10 saniye gevşetilir ve takılı kaldığı toplam vakit 2 saati aşmamalıdır.
Kanaması olan kişi üşüyebilir ve üstünü örtmenizi isteyebilir, üstü örtülür lakin turnikenin üstü turnikenin takıldığı saat not edilir.
Burun Kanamaları
Burun kanamaları %90 ön taraftadır ve ekseriyetle tek burun deliğinden gelir. Sebepleri sıklıkla enfeksiyonlar yahut buruna gelen darbelerdir. Hasta oturtulur, baş yavaşça öne yanlışsız eğilir,burnun köküne buz tatbik edilir,burun kanatlarına baş ve işaret parmağı ile 5-10 dakika devamlı baskı yapılır.
Avuç içi Kanamaları
İnatçı kanamalardır. Avuç içine pak bir rulo bez konur. El yumruk yapılarak sıkılır ve kalp düzeyinin üzerinde tutulur.
ŞOK
Dolanım yetmezliği kararı, bebir daha ve öbür dokulara kâfi ölçüde kanın gitmediği durumlarda ortaya çıkar. Şokta organizma kanı kalp, beyin, ciğerler, böbrekler ve dalak üzere hayati ehemmiyeti olan organlara göndermeye çalışır. Yetersiz kan dolanımı sebebiyle hücreler olağan faaliyetlerini yapamaz ve bunu takip eden periyotlarda hücre mevti başlar. Şok mevt niçini olabilir. Şokta sıradan uygulamalarla hayat kurtarabiliriz.
Şok Sebepleri:
1-Ağır kanamalar, su ve tuz kayıpları
2- Ağır kalp hastalıkları
3-Ağır alerjik olaylar ve ağır mikrobik hastalıklar
Şok Belirtileri
Ani kan yahut sıvı kaybına bağlı)
Derinin soğuk ve soluk olması; soğuk terleme, susuzluk
Baş dönmesi, göz kararması. üşüme, titreme,
Çarpıntı ve sık sık soluma, nabzın süratli ve yavaşça atması
Halsizlik, huzursuzluk, vefat korkusu ve panik.
Şokta İlkyardım
Hasta sırtüstü yatırılır, ayakları 25-30 cm. yükseltilir, bu türlü bedenin alt yarısındaki kanın daha epeyce hayati organlara gitmesi sağlanır. Buna şok durumu denir. Hava yolu açık tutulur. Dış kanamalar durdurulmaya çalışılır. Kırıklar atellenir. Hastanın giysileri gevşetilir. Üşümemesi için üstü örtülür. Kusup kendini boğma riski yahut rastgele bir sebepten ameliyata girme mümkünlüğü olduğu için hastaya yiyecek ve içecek verilmez. Öteki sebeplerine yönelik önlem alınır.
BAYILMA
Bebir daha giden kan akımının kısa bir süre için azalması kararı oluşan süreksiz şuur kaybıdır. Hasta düşer düşmez yahut yere uzanınca beyin ile kalp tıpkı düzeye gelir. Bebir daha giden kan ölçüsü artar ve şuur çoğunlukla kısa bir süre daha sonra geri döner.
Yarım saati geçtiği biçimde şuuru yerine gelmeyen bireylerde diğer bir olay düşünüleceğinden hastaneye sevk edilmelidir.
Bayılma belirtileri:
Ani şuur kaybı
Kasların gevşemesi
Yüzün soluklaşması
Nabzın zayıflaması
Solunumun zayıflaması
Soğuk terleme ve kusma
İlkyardım
1- Hasta çabucak sırt üstü yatırılır. Baş yana çevrilir.
2- Hastanın giysileri gevşetilir.
3- Uyarıcı kokular koklatılabilir (amonyak gibi)
4-Hasta sıcak tutulur
5- Kişinin şuuru yerine geldiğinde dinlenmesi sağlanır.
6- Sıvı içecekler verilir.
7- Düşme sırasında olabilecek baş faydalanmaları denetim edilir.
KIRIK ÇIKIK VE BURKULMALAR
Kapalı kırıklarda kırık kemik uçları birbirinden ayrılmamıştır.
Açık kırıklarda ise kemik dokusu hava ile temas halindedir. Yerinden ayrılan uç, kemiğin yanından geçen damar ve sonları kesebilir, deriyi delerek dışarı çıkabilir.
Kırılan kemik uçları dışarı çıkmışsa içeri itilmez. Kırık kemik kesimleri ve yabancı cisimler çıkarılmaz.Yassı kemiklere gelen darbelerde o bölge kırılıp, çökebilir ve altındaki organa baskı yapar.
Kırık belirtileri
Ağrı, şişme, kızarıklık, morluk, form bozukluğu, hareket kısıtlılığı görülür.
İlkyardım
Kırılan kemik tespit edilerek hareketsiz hale getirilmelidir. Bu iş için kullanılan cisimlere atel denir. Ateller alçı, tel yahut tahtadan olabilir. İlkyardımcı tahta atel yahut bulabildiği gereçleri atel olarak kullanır. Tahta atel olarak düz tahta modülleri, ağaç kolları olabilir. Mümkünse tahta üzerine bir gazlı bez sarılmalı değilse kıymıkları ve var ise çiviler temizlenmelidir. Kırılan kemiğin her iki yanına bir atel konur ve bağlanır. Atelin uzunluğu kırığın üzerindeki ve altındaki eklemi hareketsiz hale getirecek uzunlukta olmalıdır. bu türlü kırık hareketsiz hale gelmiş olur.Atel ile kırılan kemikler tespit edilip hareketsiz hale getirilmez ise kırık uçlar oynayarak kemiğin yanından geçen damar yahut sonları keserek daha ağır durumlara yol açabilir.
Bazı kırıklardan örnekler:
Kaburga kırıklarında atel kullanılmaz, göğüs üçgen sargı bezi ile bağlanır.
Köprücük kemiği kırıklarında atel kullanılmaz, Omuz hareketsiz hale getirilir. Bunun için kırık taraftaki kol gövdeye birleştirilir ve sargı bezi ile sarılır.
Ön koldaki kırıklarda atel uygulandıktan daha sonra ön kol, kol ile 90 derecelik bir açı yapacak biçimde uzunluğuna asılır. Bacaktaki kırıklarda atel uzunluğu kıymetlidir. Kırık dizden yukarda ise atel, koltuk altından ayak topuğuna kadar uzanmalıdır. Kırık, dizden aşağıda ise atel kalçadan topuğa kadar uzanmalıdır. Bacaktaki kırıklarda atel bulunamazsa battaniye üzere kalın bir kumaş rulo biçiminde sarılır, iki bacak ortasına konur ve sağlam bacak kırık bacağa yaklaştırılarak her iki bacak birbirine bağlanır. Sağlam bacak atel görevi yapmış olur.
– Eklemin ve beden uzantısının görünümünde bozukluk
– Ağrı niçiniyle kısıtlanmış ya da büsbütün ortadan kalkmış hareket
– Hassasiyet ve şişlik görülmesi çıkık düşündürmelidir.
Çıkmış bir kemiği, eklem boşluğuna lakin yetkili ve tecrübeli bir kişi bir daha yerleştirebilir. Yetkisiz şahıslarca yapılan denemeler ise damar-sinir sıkışmalarına, eklem bağlarının düzelemeyecek ölçüde tahrip bulunmasına, sık sık çıkığın tekrar etmesine (alışkanlık çıkığı) niye olabilir. İlkyardımcın bakılırsavi, yetkili ve tecrübeli bir sağlıkçıya ulaşana kadar çıkık eklem bölgesini hareketsiz hale getirmektir. Bu gayeyle askı, atel ve sargı uygulamaları yapılır
ÇIKIKLARDA İLKYARDIM
-Şişme devam ederse soğuk uygulama yapılır
-Çıkık bölge 10-15 cm yükseltilir
-Gecikmiş olaylarda sıcak ve tuzlu su banyolarıyla şişlik giderilir
-Hekim teklifine bakılırsa ağrı kesici ilaçlar verilir.
Burkulma Belirtileri:
-Eklem bölgesinde ağrı,şişlik,morarma
-Hareket kısıtlılığı
Burkulmalarda ilkyardım
1-Burkulan bölge tespit edilerek hareketsiz hale getirilir. Bunun için bandaj yahut atel kullanılır
2-Burkulan organ yüksekte tutulur
3-Şişmeyi önlemek için birinci 8 saat aralıklı ve dolaylı olarak soğuk tatbik edilir.
4-Hekim teklifine bakılırsa ağrı kesiciler verilir.
3, üzere etkenlerle,yanması kararı oluşan faydalanmalara yanık denir.
Yanıklar tartı derecesine ve derinliğine bakılırsa üçe ayrılır:
1. Derece yanıklar: En yavaşça yanıklardır. Derinin üst yüzeyi etkilenmiştir. Deride kızarma olur. İz bırakmadan geçer. Örn.Güneş yanıkları.
2. Derece yanıklar: Derinin alt katmanında hasar vardır. Bül ismi verilen içi sıvı dolu kesecikler oluşabilir. Ağrılıdır. Tedavi edilirse iz bırakmayabilir.
3. Derece yanıklar: Deri ve deri altı dokusu büsbütün harap olmuştur. Yanık daha derinlere ilerler ve iz bırakır. O bölgedeki hudutlar etkilendiğinden ağrı duyulmayabilir.
Tedavi için yanık alanının tespitinde dokuzlar kuralı ismi verilen bir kurala göre yanık yüzdesi hesaplanabilir. % 20 ‘den çok yanık hayati tehlike oluşturur.
Baş % 9
Kollardan her biri % 9
Bacaklardan her biri % 18
Gövdenin ön tarafı % 18
Gövdenin art tarafı % 18
Üreme organları % 1
Yanıkta ilkyardım
1- Alçaktan giderek yahut sürünerek yangın mahallinden tercihen itfaiyeci sürünüşü ile sürüyerek uzaklaştırılır.
2- Yanık yerin üstünde elbise var ise keserek çıkarılır
3- O bölgedeki takılar çıkarılır
4- Yanık yer pak tutulur, üzerine diş macunu, salça, yoğurt üzere şeyler sürülmez
5-Kimyasal yanıklar bol su ile yıkanır
6-Yanan beden kısımları bikarbonatla ıslatılmış gazlı bez,temiz ütülenmiş çarşaflarla kapatılmalıdır.
Büller (deride oluşan sıvı dolu kesecikler) patlatılmaz.
Ağrı azalıncaya kadar pak soğuk su yahut indirek olarak buz tatbik edilir. ( Soğuk uygulama ) Yanık yer ıslak gazlı bez, yoksa ıslak pak bir bez ile sarılarak hastaneye gdolayılür.
En yavaşça yanıktır
Yaklaşık 48 saatte tabiatıyla düzgünleşir.
Herhangi bir kaza ya da hayatı tehlikeye düşüren ani bir hastalık durumunda sıhhat vazifelilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da berbata gitmemesini önleyebilmek emeliyle eldeki imkanlarla ilaçsız olarak yapılan uygulamalara “ilk yardım” denir.
Kaza yerine çabuk gitmek ve anında teşebbüste bulunmak birinci yardımda ehemmiyet taşır. Zira kazalardan daha sonraki ölümlerin % 10’ unun birinci 3-5 dk, % 54-66’ sının ise birinci 30 dk ortasında meydana geldiği saptanmıştır. özetlemek gerekirse kaybedilen her vakit dilimi mevt oranını arttırmaktadır. Bu niçinle en tesirli birinci yardım birinci 5 dk, en şuurlu birinci yardım ise 30 dk ortasında yapılmalıdır.
İLK YARDIMIN HEDEFLERİ
-Solunumun Sağlanması
-Kanamanın Durdurulması = Kanın % 20’sinin kaybedilmesi hayatı tehlikeye sokar.
-Şokun Önlenmesi
-Yaranın Dış Etkenlerden Korunması
-Vücut Isısının Korunması
-Uygun Durum Verilmesi
-Haber Verme, İrtibat Sağlanması
-Sevk etme
İLK YARDIMCININ ÖZELLİKLERİ
1.İlk yardımcı epey sakin olmalıdır.
2.Hasta ile onu sakinleştirecek biçimde yumuşak bir tonda konuşmalıdır.
3.İlk yardımcı hiç bir vakit kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalıdır.
4.İlk yardımcı etrafta bulunan şahısları sıhhat kuruluşlarına, itfaiyeye, polise haber
vermelerini sağlayacak halde organize etmelidir.
5.Kazazedeyi yahut hasta kişiyi uygun değerlendirmelidir. evvelari epey düzgün bilmelidir.
6.Çabuk ve gerçek karar verebilme yeteneğine sahip olmalı.
7.Kendinden ve detaylarınden emin olmalıdır.
8.İlk yardım uygulamalarını hakikat yapabilme marifetine sahip olmalıdır.
9.İlk yardımcı ülkesinin sıhhat sistemi hakkında kâfi bilgiye sahip olmalıdır.
10.İlk yardımcı yeni ayrıntıların ışığında bilgi ve davranışlarını değiştirmeye, kendini
yenilemeye hazır olmalıdır.
11.İlk yardımın bir vatandaşlık bakılırsavi olduğunu unutmamalıdır.
YARALIYA VERİLECEK POZİSYONLAR
a)Kafa faydalanmalarında:Hasta yarı oturur duruma getirilir. Şahsın hangi kulağından kan geliyorsa, o taraf altta kalacak biçimde yan yatırılır. Hastanın burnu kanıyorsa hasta oturtulur, başı yavaşça öne hakikat eğilir.
b)Göğüs faydalanmalarında:Hasta yarı oturur yahut oturur duruma getirilir. Yaralı taraf üzerine hafifçeçe yatırılır.Elbiseleri gevşetilir.
c)Karın faydalanmalarında:Hastaya verilecek konum yaranın tarafına nazaran değişir, uzunluğuna faydalanmalarda hasta sırtüstü yatırılır, ayakları uzatılır. Enine faydalanmalarda sırtüstü yatırılır, dizler karına gerçek çekilir.
d)Omurga, kalça ve bacaktaki kırıklarda:
Hasta sırtüstü yatırılır.
e)Şok durumunda: Hasta şok durumuna alınır.
f)Komadaki hastalar, kusan hastalar, teneffüs yolu ile zehirlenenler, teneffüs zorluğu olanlar: Aşağıdaki Sabit Yan Yatış Durumu’na alınır.
KALP MASAJININ YAPILMA ŞEKLİ
1-Hasta sırtüstü sert bir tabana yatırılır, göğsü açılır ve göğüs kemiği halkımızın “İman Tahtası” dediği yer bulunduktan daha sonra alt ucundan itibaren iki-üç parmak üstünden kalp masajı yapılır.
2-Hasta ya da yaralıya kalp masajının yapılacağı yere iki el üst üste konur, dirsekler gergin durumda iken omuzlardan bastırarak yapılır. Her kalp masajında erişkinin göğüs kemiği 4 – 5 cm çökmelidir. Erişkin bir beşere dakikada ortalama 75-80 kere kalp masajı yapılır.
3-İlk dakikada iki sefer akabinde her dakikada bir sefer kalbin ve teneffüsün geri dönüp dönmediği denetim edilir.
4-Kalp masajı 2-8 yaş ortası çocuklarda tek elle göğüs kemiği ortalama 2-3 cm, 2 yaşına kadar olan çocuklarda iki parmak ile 1-2 cm çökecek kadar ve dakikada ortalama 100 kez yapılır.
5-Bebeklerde kalp masajı baş parmaklarla her iki göğüs çizgisinin ortasının bir parmak altına yapılır.
Bir yaralıya hem yapay teneffüs, birebir vakitte kalp masajı bir arada yapılacaksa: Yalnızca bir ilkyardımcı var ise evvel 2 kere yapay teneffüs yapar, daha sonra 30 kalp masajı yapar ve bu türlü devam eder. İki ilkyardımcı var ise biri 30 kalp masajı yapar, başkası 2 sefer yapay teneffüs yapar. Bir erişkinde dakikada 75-80 kalp masajı 15 yapay teneffüs yapılmalıdır.
HAVA YOLUNUN AÇILMASI
Ağız boşluğu erişkinlerde işaret, bebeklerde ise serçe parmağı kullanılarak temizlenir, yabancı cisimler var ise çıkartılır, (Takma diş, kırık diş, toprak vs.) Lisanın geriye sarkarak hava yolunu kapatmaması için: Bir elle çeniçin tutulur çene üst ve öne alınır, öbür elle alnından hafifçeçe itilerek yaralının başı geriye gerçek alınır.
Boyun zedelenmesi düşünülen yaralılarda, baş geriye hakikat itilmez,alt çene üst yanlışsız çekilir.
Erişkin bir insan dakikada 16-20 kere teneffüs yapar, bu sayı çocuklarda 20-26 seferdir.
Rastgele bir kazada evvel yaralının şuuruna , hava yolunun açıklığına ve teneffüsüne bakılır.
Bir kişinin nefes alıp verdiği 3 biçimde anlaşılır;
BAK: Göğüs hareketlerine bakılır, göğüs her nefes alışta şişer ve nefes verirken iner
DİNLE: Kulağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp teneffüs sesini dinleriz.
HİSSET: Yanağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp hava hareketlerini hissederiz.Eğer göğüs hareketi yoksa ve teneffüs sesini duyamıyorsak, hemen hastaya müdahale etmek için evvel hastanın teneffüs yolunu açmamız gerekir.
Karşılaşılan birinci sorun hava yolunun tıkanması olabilir ve bu tıkanma açılırsa öbür bir şeye gerek kalmadan hasta rahatlayabilir.
SOLUNUMUN SAĞLANMASI:
Hava yolu açılmasına karşın yaralı nefes alıp vermiyorsa ivedilikle yapay teneffüs uygulamasına başlanır.
İlkyardımcı, Yapay teneffüsü beş biçimde yapabilir:
1-Ağızdan ağıza
2-Ağızdan buruna (ağızda önemli faydalanma olanlar ya da çenesi kilitlenenlerde)
3-Ağızdan ağızla buruna bir arada (bebeklerde)
4-Holger – Nielsen metodu
5-Silvester metodu
Ağızdan – ağıza yapay teneffüs metodu:
En sık kullanılan ve hasta/yaralıya en faydalı usuldür. Hasta sırtüstü ya-tırılıp başı geriye gerçek hafifçeçe itilir. İlkyardımcı hastanın yan tarafına geçer. Başı alından tutan elin baş ve işaret parmakları hastanın burun deliklerini kapatır. İlkyardımcı derin bir nefes alır ve ağzını hastanın açık olan ağzına direkt dayayarak nefesini hastaya verir. daha sonra ağzını çekip hastanın nefes vermesine fırsat tanır. Erişkin bir beşere dakikada 12 sefer olmak üzere her 5 saniyede bir yapay teneffüs yapılır. Bebeklere ise dakikada 20 sefer, her 3 saniyede bir yapılmalıdır. Bebeğe nefes verirken göğüs hareketleri izlenmelidir.
Ağızdan – buruna yapay teneffüs uygulama:
Hastanın dişleri kilitlenmiş açılamıyorsa, yahut kazadan dolayı ağız etrafında faydalanma var ise, özetlemek gerekirsesı ağızdan – ağıza metodu uygulanamıyorsa bu metod seçilmelidir.
Bu metodda hasta bir daha birebir konumdadır, ilkyardımcı bu kez hastanın çenesinden tutup ağzını kapatır ve burnundan hava verir.
Suni teneffüs sırasında mideye hava dolabilir, bu üzere hallerde hastayı yana çevirerek göbek ile kaburgalar ortasına hafifçeçe bastırılarak hava boşaltılabilir.
Ağızdan -ağız ve buruna beraber-suni teneffüs uygulama:
Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde uygulanması mümkün olan bir metottur. Bebeklerin teneffüs sayısı daha fazla, ağız, burun ve akciğerleri daha küçük olduğundan bebeklere yapılacak yapay teneffüs ağız ve burundan birlikte sık aralıklı, daha az güçte nefes verilerek yapılır. Verilecek hava ölçüsü göğsün kalkmasına yetecek kadardır.
Holger Nielsen Metodu
- Eğer yüzünden yaralı ve
Uygulanır.
- Bu metod da hasta yüzükoyun yatırılıp, elleri başı hizasında birleştirilir, başı yana çevrilir ve
- İlkyardımcı yaralının baş tarafına geçer, yaralının dirseklerinden tutup 25-30 cm kaldırır, bu türlü yaralı nefes almış olur, daha sonra yavaşça yerine bırakıp sırtından bastırır, bu türlü de yaralı nefes vermiş olur.
- Yüzüstü yatamayan şahıslara uygulanır.
- Hasta sırtüstü yatırılarak kollar evvel göğüste çaprazlanır.
- Ardından başın üzerine yanlışsız iki yana açılır.bu biçimdece ciğer hava ile dolar.
- İşlem tekrar edilir.
- Yetişkinde
Bu süreç tıkanıklık giderilinceye kadar 6 – 10 defa yinelanmalıdır.
Şayet hasta şuurunu yitirir ise ve tıkanıklık hala devam ediyorsa hastanın sırt üstü yere uzanmasını sağlayın. Hastanın dizleri üzerine oturup tıpkı bölgeye göğüse yanlışsız bastırıp çekerek birebir manevrayı yerde uygulayın.
Bunda da başarılı olamadıysanız yüzüstü başı biraz aşağıda olacak biçimde yatırılır, kürek kemiklerinin ortasına yumrukla vurulur. Burada teneffüs ve deveran denetim edilir. Hala başarılı olunamadı ise, sırtüstü konumunda harekete devam edilir. Teneffüs ve dolanım durmuş ise yapay teneffüs ve kalp masajı da yapılır.
Çok şişmanlarda ve ilerlemiş gebeliği olanlarda HEİMLİCH HAREKETİ biraz daha üst bölgeden göğüs atağı biçiminde uygulanmalıdır.
8 – 9 yaşına kadar olan çocuklarda batından itme tek elle yapılır.
- Küçük Çocuklarda ve Bebeklerde
5 defa göğüs atılımı uygulayın (işaret ve orta parmakla).
Gerekiyorsa yapay teneffüs yaptırmaya başlayın.
Başarılı oluncaya yahut tıbbi yardım gelinceye kadar bu süreçlere sırasıyla devam edin.
SUDA BOĞULMA
Su altında havasız kalmaya bağlı olarak bireyler ölürler. Su altında kalan bireylerde beden ısısı da düşebilir. Boğulmalarda su altında kalma mühleti, travma, alkol yahut uyuşturucu kullanması ve var ise hastalıklar kıymet kazanabilir. Su altında 6 dakikadan fazla kalma ekseriyetle beyni geriye dönüşümsüz tesirler.
Boyun travması tarafından dikkatli olmalıdır. Yapay teneffüse mümkün ise çabucak hemen sudayken başlanmalıdır.
* Sudan çıkarılan şahsı sırt üstü yatırıp var ise üstündeki giysilerin yakasını açın.
* Ağız içi ve etrafındaki yabancı cisimleri temizleyin
* Hava yolunu açtıktan daha sonra hastaya kâfi teneffüsü yaptırmak ve suyun boşalmasını sağlamak için 5-6 sefer yapay teneffüs yaptırın..
- Bundan daha sonra hastayı yüzüstü yatırın ve ellerinizi karnının altında kavuşturarak hastayı üst kaldırın. bu biçimdece göğüs yükseltilmiş olacağından hava yollarındaki suyun boşalması sağlanacaktır. Lakin su boşaltma süreci ile fazla uğraşmamak gerekir.
* - Eğer teneffüsle birlikte kalpte durmuşsa yapay teneffüs ile bir arada kalp masajı da uygulanmalıdır.
Hasta kendi nefes almaya başlayıncaya yahut tıbbi yardım gelinceye kadar yapay teneffüs ve kalp masajına devam edilir.
* - Hasta kendi nefes almaya başlamışsa onu sabit yan yatış durumuna alın
* - Vücut ısısını yükseltmek için battaniyeye sarılmalı ve ısıtılmalıdır.
Kanayan damara bakılırsa kanama sınıflandırılırsa:
Atar damar kanamaları: Atardamarlar kalbin bedene pompaladığı kanı taşırlar, bu sebeple basıncı yüksektir. Nabız bu dam
arlardan alınır. faydalanmaları halinde aralıklı, fışkırır usulde hızla kan akar, kısa müddette fazlaca fazla kan kaybı olur.
Toplar damar kanamaları: Bedene dağılmış olan kanı toplayıp kalbe götüren damarlardır. Bu tıp kanamalarda kan kesintisiz ve yavaş akar ve göllenme yapar.
Kılcal damar kanamaları: Sızıntı biçiminde akar, bizatihi durabilir.
Kanayan yere nazaran kanamalar sınıflandırılırsa:
1-Dış kanamalar: Bedenin dışına olan kanamalardır, açıkça görüldüğünden teşhis edilmesi kolaydır.
2-İç kanamalar: Beden dışına kanama olmadığından teşhis edilmesi fakat birtakım belirtilere bakılarak olur.Bu belirtiler:
· Baş dönmesi, göz kararması
· Üşüme, titreme
· Soğuk terleme
· Rengin solması
· Nabzın süratli ancak zayıf atması
KANAMA DURDURMA METODLARI
Elle baskı: Kanayan bölgenin üzerine kalın bir gazlı bez konur ve bunun üzerinden parmağımızla baskı yapılır. Altta kalan damar sıkışacağından kanama da azalacaktır.
Basınçlı sargı: Kanayan bölgenin üzerine kalın bir gazlı bez konur ve bunun üzerine sıkı bir sargı yapılır. Altta kalan damar sıkışacağından kanama da azalacaktır.
Kanayan yeri kalp hizasından üst kaldırma: Kanayan yer kalbin üstünde tutulduğunda yer çekimine bağlı olarak üst giden kan az olacağından kanama da azalacaktır.
Basınç noktalarına baskı: Atar damar kanamalarında kullanılır. Bu metodu uygulamak için, kanayan yer ile kalp içindeki nabız aldığımız noktaya bastırılır, bu türlü noktanın altında bulunan atardamar sıkıştırılmış olur. Kanayan yere giden kan ölçüsü azalacağından kanama azalır. Kol ve bacaklardaki kanamalarda bu metotlardan birkaç adedini birden kullanabiliriz.Bu metotlarla durmayan kol ve bacak kanamalarında son deva olarak turnike kullanılır.
TURNİKE
6 – 8 cm. eninde, yumuşak ve elastik bir gereç ile kol ve bacakların tek kemikli bölgelerinde kanayan damarın sıkıştırılması formunda uygulanır. Tek kemikli bölgeler: Dirsek ile omuz ortası ve diz ile kalça ortasıdır. Turnike 20 dakikada bir 5-10 saniye gevşetilir ve takılı kaldığı toplam vakit 2 saati aşmamalıdır.
Kanaması olan kişi üşüyebilir ve üstünü örtmenizi isteyebilir, üstü örtülür lakin turnikenin üstü turnikenin takıldığı saat not edilir.
Burun Kanamaları
Burun kanamaları %90 ön taraftadır ve ekseriyetle tek burun deliğinden gelir. Sebepleri sıklıkla enfeksiyonlar yahut buruna gelen darbelerdir. Hasta oturtulur, baş yavaşça öne yanlışsız eğilir,burnun köküne buz tatbik edilir,burun kanatlarına baş ve işaret parmağı ile 5-10 dakika devamlı baskı yapılır.
Avuç içi Kanamaları
İnatçı kanamalardır. Avuç içine pak bir rulo bez konur. El yumruk yapılarak sıkılır ve kalp düzeyinin üzerinde tutulur.
ŞOK
Dolanım yetmezliği kararı, bebir daha ve öbür dokulara kâfi ölçüde kanın gitmediği durumlarda ortaya çıkar. Şokta organizma kanı kalp, beyin, ciğerler, böbrekler ve dalak üzere hayati ehemmiyeti olan organlara göndermeye çalışır. Yetersiz kan dolanımı sebebiyle hücreler olağan faaliyetlerini yapamaz ve bunu takip eden periyotlarda hücre mevti başlar. Şok mevt niçini olabilir. Şokta sıradan uygulamalarla hayat kurtarabiliriz.
Şok Sebepleri:
1-Ağır kanamalar, su ve tuz kayıpları
2- Ağır kalp hastalıkları
3-Ağır alerjik olaylar ve ağır mikrobik hastalıklar
Şok Belirtileri
Ani kan yahut sıvı kaybına bağlı)Derinin soğuk ve soluk olması; soğuk terleme, susuzluk
Baş dönmesi, göz kararması. üşüme, titreme,
Çarpıntı ve sık sık soluma, nabzın süratli ve yavaşça atması
Halsizlik, huzursuzluk, vefat korkusu ve panik.
Şokta İlkyardım
Hasta sırtüstü yatırılır, ayakları 25-30 cm. yükseltilir, bu türlü bedenin alt yarısındaki kanın daha epeyce hayati organlara gitmesi sağlanır. Buna şok durumu denir. Hava yolu açık tutulur. Dış kanamalar durdurulmaya çalışılır. Kırıklar atellenir. Hastanın giysileri gevşetilir. Üşümemesi için üstü örtülür. Kusup kendini boğma riski yahut rastgele bir sebepten ameliyata girme mümkünlüğü olduğu için hastaya yiyecek ve içecek verilmez. Öteki sebeplerine yönelik önlem alınır.
BAYILMA
Bebir daha giden kan akımının kısa bir süre için azalması kararı oluşan süreksiz şuur kaybıdır. Hasta düşer düşmez yahut yere uzanınca beyin ile kalp tıpkı düzeye gelir. Bebir daha giden kan ölçüsü artar ve şuur çoğunlukla kısa bir süre daha sonra geri döner.
Yarım saati geçtiği biçimde şuuru yerine gelmeyen bireylerde diğer bir olay düşünüleceğinden hastaneye sevk edilmelidir.
Bayılma belirtileri:
Ani şuur kaybı
Kasların gevşemesi
Yüzün soluklaşması
Nabzın zayıflaması
Solunumun zayıflaması
Soğuk terleme ve kusma
İlkyardım
1- Hasta çabucak sırt üstü yatırılır. Baş yana çevrilir.
2- Hastanın giysileri gevşetilir.
3- Uyarıcı kokular koklatılabilir (amonyak gibi)
4-Hasta sıcak tutulur
5- Kişinin şuuru yerine geldiğinde dinlenmesi sağlanır.
6- Sıvı içecekler verilir.
7- Düşme sırasında olabilecek baş faydalanmaları denetim edilir.
KIRIK ÇIKIK VE BURKULMALAR
- KIRIK
Kapalı kırıklarda kırık kemik uçları birbirinden ayrılmamıştır.
Açık kırıklarda ise kemik dokusu hava ile temas halindedir. Yerinden ayrılan uç, kemiğin yanından geçen damar ve sonları kesebilir, deriyi delerek dışarı çıkabilir.
Kırılan kemik uçları dışarı çıkmışsa içeri itilmez. Kırık kemik kesimleri ve yabancı cisimler çıkarılmaz.Yassı kemiklere gelen darbelerde o bölge kırılıp, çökebilir ve altındaki organa baskı yapar.
Kırık belirtileri
Ağrı, şişme, kızarıklık, morluk, form bozukluğu, hareket kısıtlılığı görülür.
İlkyardım
Kırılan kemik tespit edilerek hareketsiz hale getirilmelidir. Bu iş için kullanılan cisimlere atel denir. Ateller alçı, tel yahut tahtadan olabilir. İlkyardımcı tahta atel yahut bulabildiği gereçleri atel olarak kullanır. Tahta atel olarak düz tahta modülleri, ağaç kolları olabilir. Mümkünse tahta üzerine bir gazlı bez sarılmalı değilse kıymıkları ve var ise çiviler temizlenmelidir. Kırılan kemiğin her iki yanına bir atel konur ve bağlanır. Atelin uzunluğu kırığın üzerindeki ve altındaki eklemi hareketsiz hale getirecek uzunlukta olmalıdır. bu türlü kırık hareketsiz hale gelmiş olur.Atel ile kırılan kemikler tespit edilip hareketsiz hale getirilmez ise kırık uçlar oynayarak kemiğin yanından geçen damar yahut sonları keserek daha ağır durumlara yol açabilir.
Bazı kırıklardan örnekler:
Kaburga kırıklarında atel kullanılmaz, göğüs üçgen sargı bezi ile bağlanır.
Köprücük kemiği kırıklarında atel kullanılmaz, Omuz hareketsiz hale getirilir. Bunun için kırık taraftaki kol gövdeye birleştirilir ve sargı bezi ile sarılır.
Ön koldaki kırıklarda atel uygulandıktan daha sonra ön kol, kol ile 90 derecelik bir açı yapacak biçimde uzunluğuna asılır. Bacaktaki kırıklarda atel uzunluğu kıymetlidir. Kırık dizden yukarda ise atel, koltuk altından ayak topuğuna kadar uzanmalıdır. Kırık, dizden aşağıda ise atel kalçadan topuğa kadar uzanmalıdır. Bacaktaki kırıklarda atel bulunamazsa battaniye üzere kalın bir kumaş rulo biçiminde sarılır, iki bacak ortasına konur ve sağlam bacak kırık bacağa yaklaştırılarak her iki bacak birbirine bağlanır. Sağlam bacak atel görevi yapmış olur.
- ÇIKIK
– Eklemin ve beden uzantısının görünümünde bozukluk
– Ağrı niçiniyle kısıtlanmış ya da büsbütün ortadan kalkmış hareket
– Hassasiyet ve şişlik görülmesi çıkık düşündürmelidir.
Çıkmış bir kemiği, eklem boşluğuna lakin yetkili ve tecrübeli bir kişi bir daha yerleştirebilir. Yetkisiz şahıslarca yapılan denemeler ise damar-sinir sıkışmalarına, eklem bağlarının düzelemeyecek ölçüde tahrip bulunmasına, sık sık çıkığın tekrar etmesine (alışkanlık çıkığı) niye olabilir. İlkyardımcın bakılırsavi, yetkili ve tecrübeli bir sağlıkçıya ulaşana kadar çıkık eklem bölgesini hareketsiz hale getirmektir. Bu gayeyle askı, atel ve sargı uygulamaları yapılır
ÇIKIKLARDA İLKYARDIM
-Şişme devam ederse soğuk uygulama yapılır
-Çıkık bölge 10-15 cm yükseltilir
-Gecikmiş olaylarda sıcak ve tuzlu su banyolarıyla şişlik giderilir
-Hekim teklifine bakılırsa ağrı kesici ilaçlar verilir.
- BURKULMA
Burkulma Belirtileri:
-Eklem bölgesinde ağrı,şişlik,morarma
-Hareket kısıtlılığı
Burkulmalarda ilkyardım
1-Burkulan bölge tespit edilerek hareketsiz hale getirilir. Bunun için bandaj yahut atel kullanılır
2-Burkulan organ yüksekte tutulur
3-Şişmeyi önlemek için birinci 8 saat aralıklı ve dolaylı olarak soğuk tatbik edilir.
4-Hekim teklifine bakılırsa ağrı kesiciler verilir.
- YANIKLAR
3, üzere etkenlerle,yanması kararı oluşan faydalanmalara yanık denir.
Yanıklar tartı derecesine ve derinliğine bakılırsa üçe ayrılır:
1. Derece yanıklar: En yavaşça yanıklardır. Derinin üst yüzeyi etkilenmiştir. Deride kızarma olur. İz bırakmadan geçer. Örn.Güneş yanıkları.
2. Derece yanıklar: Derinin alt katmanında hasar vardır. Bül ismi verilen içi sıvı dolu kesecikler oluşabilir. Ağrılıdır. Tedavi edilirse iz bırakmayabilir.
3. Derece yanıklar: Deri ve deri altı dokusu büsbütün harap olmuştur. Yanık daha derinlere ilerler ve iz bırakır. O bölgedeki hudutlar etkilendiğinden ağrı duyulmayabilir.
Tedavi için yanık alanının tespitinde dokuzlar kuralı ismi verilen bir kurala göre yanık yüzdesi hesaplanabilir. % 20 ‘den çok yanık hayati tehlike oluşturur.
Baş % 9
Kollardan her biri % 9
Bacaklardan her biri % 18
Gövdenin ön tarafı % 18
Gövdenin art tarafı % 18
Üreme organları % 1
Yanıkta ilkyardım
1- Alçaktan giderek yahut sürünerek yangın mahallinden tercihen itfaiyeci sürünüşü ile sürüyerek uzaklaştırılır.
2- Yanık yerin üstünde elbise var ise keserek çıkarılır
3- O bölgedeki takılar çıkarılır
4- Yanık yer pak tutulur, üzerine diş macunu, salça, yoğurt üzere şeyler sürülmez
5-Kimyasal yanıklar bol su ile yıkanır
6-Yanan beden kısımları bikarbonatla ıslatılmış gazlı bez,temiz ütülenmiş çarşaflarla kapatılmalıdır.
Büller (deride oluşan sıvı dolu kesecikler) patlatılmaz.
Ağrı azalıncaya kadar pak soğuk su yahut indirek olarak buz tatbik edilir. ( Soğuk uygulama ) Yanık yer ıslak gazlı bez, yoksa ıslak pak bir bez ile sarılarak hastaneye gdolayılür.
- 1.Derece Yanık
En yavaşça yanıktır
Yaklaşık 48 saatte tabiatıyla düzgünleşir.