MelodiDalgasi
Member
Asya-Pasifik’te çabanın merkez alanı olan Güney Çin Denizi’nde bilhassa donanmalar üzerinden gövde şovları yapılıyor. Bölgede Çin Halk Cumhuriyeti ile tarihi ihtilafı bulunan Tayvan, adeta Batı’nın askeri üssü haline gelirken ABD ve müttefikleri donanmaları ile Güney Çin Denizi’ni mesken tutmuş durumda. Son senelerda artan Çin-Rusya ittifakı ise ortak tatbikatlarla dengeyi sağlıyor.
‘ABD’nin bölgede silahlandırdığı tek ülke Tayvan değil’
beraberinde uzun devir boyunca Tayvan’da hayatış olan Diren Doğan, “ABD’nin Çin’e karşı Tayvan’ı silahlandırmasında ve ittifaklar kurmasında gayesi ne?” sorusunu şu biçimde yanıtlıyor:
ABD’nin bölgede silahlandırdığı tek ülke Tayvan değil. Hatta bölge ülkeleri ekonomik açıdan Çin’den, savunma açısından ABD’den besleniyor dersek yeridir. Örneğin; Filipinler’in ABD ile 1951 tarihindeki savunma mutabakatı mevcut. Duterte periyodunda münasebetler biraz sallanmış olsa da ABD askeri açıdan daima bu ülkeyi destekliyor öteki taraftan Çin Halk Cumhuriyeti ise Filipinlerin en ağır ticari bağlantıda bulunduğu ülkeler içinde birinci üçte yer alıyor. Bölgedeki öbür ülkelerin stratejisi de bu minvalde ilerliyor. Tayvan’ın bu genelleme ortasında sıyrılan tarafı ise Çin tarafınca kendi toprağı olarak kabul edilmesi. Çin’in tarihi ile ilgili klasik bir genelleme bulunmaktadır. Çin hiç bir devrinde emperyalist bir eğilim içerisinde olmamıştır ve kendi sonlarına bir müdahale olmadıkça savaşçı bir duruş sergilememiştir, yani bir bakıma kendi egemenlik alanı olarak kabul gördüğü hudutların ötesini istememiştir. Çin’in benim egemenlik alanım dediği hudutların içerisinde ise Güney Çin Denizi’nin tamamına yakın bir kısmı ve Tayvan yer almakta. Yani açıkçası, benim toprağımda benden habersiz kuş uçuramazsınız demek istiyor.
‘Gerek QUAD gerekse AUKUS bunların tamamı Çin’in çevrelenmesiyle alakalı durumlar’
Bu duruma ABD perspektifinden baktığımız vakit ise ekonomik ve askeri olmak üzere iç içe geçmiş iki farklı fotoğraf karşımıza çıkıyor. birinci vakit içinderda, yükselen Çin’in bir biçimde dengelenmesi lazım, bu ülkenin en büyük kozu ticari kapasitesi, ticaretini en çok deniz yoluyla gerçekleştiriyor ve bu potansiyelini öbür ülkelere karşı sopa olarak kullanmaktan asla imtina etmiyor, ek olarak Jenerasyon Yol İnisiyatifi ile AB ülkeleri dahil her yere uzanabildiği ve burada gerek uzun müddetli kiralamalar yoluyla olsun gerek borcunu ödemeyen devletlerden zorunlu tahsilat yoluna giderek olsun önemli ve pek stratejik bir atak sürecinde olduğu unutulmamalı. İkinci olarak Çin’deki ekonomik bilgilerin yükselişi askeri modernizasyon atılımını birlikteinde getirdi. Deniz devriyeleriyle bölgede hiç bir biçimde kuş uçurtmuyor, paralel formda hava ögeleri bilhassa bilakis mühendislikle bir arada son senelerda olağanüstü süratle gelişti, mesela; Türkiye’nin hava savunma sistemi olarak birinci Çin sistemine yöneldiğini hatırlayabiliriz. Sonuç olarak ABD’nin global olmasa dahi bölgesel dengeleme sürecindeki makas git gide açılıyor ve bir şeyler yapılması lazım. Bu noktada, ABD’nin klasik stratejisini uygulamaya başladığını görüyoruz: Çevreleme. Gerek daha evvelki senelerda gerçekleştirilen savunma alanındaki ikili iş birliği antlaşmaları olsun gerek QUAD gerekse AUKUS olsun bunların tamamı Çin’in çevrelenmesiyle alakalı durumlardır.
‘ABD, Çin’in nefes almasını ne kadar engelleyebilirse o kadar başarılı olacağını düşünüyor’
Şahsen, ABD, Birleşik Krallık ve Avustralya içinde imzalanan AUKUS’un ekseriyetle Avusturalya’ya yönelik bir mutabakat olduğunu düşünmekteyim. Son senelerda Avustralya bölgede Çin’in önemli bir amacı haline geldi ve hırpalandı. ABD tarafınca Güney Çin Denizi’ndeki FONOP operasyonlarına verdiği dayanak sebebiyle Çin’in markajına giren Avustralya Çin tarafınca çok çeşitli yaptırımlarla bir bakıma hizaya getirilmeye çalışıldı. birinci vakit içinderda ihracat yasaklarıyla başlayan bu süreç, BM-UNESCO devir başkanlığı koltuğunda bulunan Çin’in, Avustralya’ya önemli turizm geliri getiren Büyük Bariyer Resifi’nin tehlikede olan dünya mirasları listesine alınmasını önermesine kadar götürdüğü sav edilmektedir.. Birleşik Krallık için ise AUKUS’un bir epeyce manası olabileceğini düşünmekteyim; bilhassa Brexit daha sonrası Global Britanya ideolojisinin yeşereceği yer Queen Elizabeth gemisinin yüzdüğü 21. yüzyılın bu en sıcak noktası olabilir, istihbarat noktasında hatırı sayılır bir ünü bulunan İngiltere için bu bölgeden geçen telekomünikasyon kablolarının sağlayacağı datalar çok değerli olacaktır. ABD noktasında ise daha evvel de belirttiğim üzere birinci ve ikinci ada zincirini kilitleyip Çin’in nefes almasını ne kadar engelleyebilirse o kadar başarılı olacağını düşünüyor.
Rusya niye bölgede?
Rusya da son senelerda Çin ile genişleyen ittifakı kapsamında ortak tatbikatlarda yer alıyor. hem de ABD’nin Rusya’yı da Doğu Avrupa, Karadeniz ve Kafkaslardan çevreleme siyasetleri da biliniyor. Doğan’ın bu hususta değerlendirmeleri ise şu biçimde oldu:
Rusya, Güney Çin Denizi sorununda resmi bir görüş bildirmedi fakat bölge ülkeleri Çin ve Vietnam ile önemli savunma mutabakatlarına giriyor. hem de Ukrayna Krizi daha sonrasında memleketler arası toplumdan gelen tenkitler Rusya’yı Çin’e daha da yakınlaştırdı. Hatta bu doğrultuda iki ülke Güney Çin Denizi’nde ortak tatbikat düzenledi. Dünya’nın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi olan Rusya’nın tek ılık su limanı Karadeniz’de. Fakat global ısınmanın Dünya yüzeyinde getirdiği coğrafik değişimler jeopolitik sonuçları ortaya çıkarıyor. Bu doğrultuda Arktika bünyesinde önemli potansiyelleri barındırırken bu durumun çabucak hemen ‘potansiyel’ düzeyinde olması, yakın gelecekte Çin ile Rusya içindeki ittifakın genişleme ihtimalini gösterirken, Arktik’deki güç kapasitesi ve ticaret yolları sebebiyle iki ülkenin çıkar çatışması yaşayabileceğini hissettiriyor. Şu an Rusya’nın, Çin’in spotları üzerine çekmesinden pek mutlu olduğunu düşünmekteyim ve bu sebeple Çin’in bölgesel ve global siyasetlerinin kendi çıkarları ile çakıştığı noktaya kadar destekçisi olacaktır.
‘Savaş riski denizaltıların paralelinde artacak yahut azalacak’
Pekala, donanmaların karşı karşıya geldiği bölgede sıcak savaş riski var mı? Diren Doğan, “İçinde bulunduğumuz vakit diliminde başkanlar ne kadar savaşkan dürtülerle hareket ederlerse etsinler, toplumların bir noktada savaşkan eğilimlerini dizginleyeceğine inanmaktayım” diyor ve ekliyor:
Bölgede donanması bulunan ülkelerin hepsi şu an azamî dikkatle faaliyetlerini gerçekleştiriyor. Lakin, birinci vakit içinderda Çin’in deniz devriyelerinin Vietnam ve Filipinler üzerinde önemli bir baskı yarattığını vurgulamak isterim. Bilhassa ASEAN’ın pasifize edilmesinin akabinde burada egemenlik odaklı bir çatışma riski pek yüksek görülüyor. İkinci olarak ABD liderliğinde bölgede oluşturulan paktlar silsilesi, Çin’i gün geçtikçe daha fazla sıkıştırıyor. Bu durumu Çin’in savaşçı kurt diplomasisindeki üslubunun her geçen gün daha da sertleşmesinden anlayabilmekteyiz. Şi Cinping hala telaffuzlarını barışçıl yükseliş paralelinde ilerletse de patlama noktasının neresi olduğunu çabucak hemen kimse bilmiyor. Son olarak AUKUS’un gündeme soktuğu bir denizaltı gerçeği bulunmaktadır. Birtakım uzmanlara göre denizaltılar, deniz üzerinde yüzen öbür ögelere nazaran bölgedeki aktörler için caydırıcılıktan fazla direkt savaş huzursuzluğu yaratma potansiyeline sahip. Bu noktada bölgenin savaş riskinin bölgeye gönderilen denizaltıların paralelinde artacağını yahut azalacağını söyleyebilirim.
‘En az altı taraf devletin egemenlik noktasında uyuşmazlık yaşadığı bir bölge’
Büyük güçlerin bu kadar faal olduğu bir alanda çıkacak bir kıvılcım 3. Dünya Savaşı riski taşıyor mu? Doğan, “Özellikle bu çıkarımı Güney Çin Denizi için yapabilirim” diyerek şu vurguları yapıyor:
Burası en az altı taraf devletin egemenlik noktasında uyuşmazlık yaşadığı bir bölgedir. Milletlerarası hukukun 2016 yılında sonuçlanan tahkim davasında Çin Halk Cumhuriyeti’ni haksız bulmasına karşın yargı sonucunın yadsındığı ve yaptırım gücünden yoksunluğunun sınandığı bir yerdir. bununla birlikte bölge dışı aktörlerin hem fiziki ögeleri hem diplomatik dikkatleri, tıpkı vakitte stratejileri buraya yönelmişken ve burası resmen bir cadı kazanına dönmüşken bu soruya hayır karşılığını vermek optimistlik olacaktır. Lakin öbür taraftan, güvenlik çalışmaları açısından burası gri bölge olarak geçmektedir. Ve burada Çin’in öbür ülkelere uyguladığı faaliyetler klâsik savaş eşiğinin altında kalmaktadır. Bu durum, hibrid tehditlere maruz kalan devletlere cevap verme noktasında baş karışıklığı sunmaktadır. bu biçimde bir sahnede ise üstteki soruya verilecek karşılık iki ihtimallidir; ya Çin askeri modernizasyonunu tamamlamasının akabinde taarruz eşiğini yükselterek bir savaşa girecektir ya da Monroe doktrini gibisi bir içe kapanma ile kendisini memleketler arası topluma büsbütün kapatacaktır.
‘ABD’nin bölgede silahlandırdığı tek ülke Tayvan değil’
beraberinde uzun devir boyunca Tayvan’da hayatış olan Diren Doğan, “ABD’nin Çin’e karşı Tayvan’ı silahlandırmasında ve ittifaklar kurmasında gayesi ne?” sorusunu şu biçimde yanıtlıyor:
ABD’nin bölgede silahlandırdığı tek ülke Tayvan değil. Hatta bölge ülkeleri ekonomik açıdan Çin’den, savunma açısından ABD’den besleniyor dersek yeridir. Örneğin; Filipinler’in ABD ile 1951 tarihindeki savunma mutabakatı mevcut. Duterte periyodunda münasebetler biraz sallanmış olsa da ABD askeri açıdan daima bu ülkeyi destekliyor öteki taraftan Çin Halk Cumhuriyeti ise Filipinlerin en ağır ticari bağlantıda bulunduğu ülkeler içinde birinci üçte yer alıyor. Bölgedeki öbür ülkelerin stratejisi de bu minvalde ilerliyor. Tayvan’ın bu genelleme ortasında sıyrılan tarafı ise Çin tarafınca kendi toprağı olarak kabul edilmesi. Çin’in tarihi ile ilgili klasik bir genelleme bulunmaktadır. Çin hiç bir devrinde emperyalist bir eğilim içerisinde olmamıştır ve kendi sonlarına bir müdahale olmadıkça savaşçı bir duruş sergilememiştir, yani bir bakıma kendi egemenlik alanı olarak kabul gördüğü hudutların ötesini istememiştir. Çin’in benim egemenlik alanım dediği hudutların içerisinde ise Güney Çin Denizi’nin tamamına yakın bir kısmı ve Tayvan yer almakta. Yani açıkçası, benim toprağımda benden habersiz kuş uçuramazsınız demek istiyor.
‘Gerek QUAD gerekse AUKUS bunların tamamı Çin’in çevrelenmesiyle alakalı durumlar’
Bu duruma ABD perspektifinden baktığımız vakit ise ekonomik ve askeri olmak üzere iç içe geçmiş iki farklı fotoğraf karşımıza çıkıyor. birinci vakit içinderda, yükselen Çin’in bir biçimde dengelenmesi lazım, bu ülkenin en büyük kozu ticari kapasitesi, ticaretini en çok deniz yoluyla gerçekleştiriyor ve bu potansiyelini öbür ülkelere karşı sopa olarak kullanmaktan asla imtina etmiyor, ek olarak Jenerasyon Yol İnisiyatifi ile AB ülkeleri dahil her yere uzanabildiği ve burada gerek uzun müddetli kiralamalar yoluyla olsun gerek borcunu ödemeyen devletlerden zorunlu tahsilat yoluna giderek olsun önemli ve pek stratejik bir atak sürecinde olduğu unutulmamalı. İkinci olarak Çin’deki ekonomik bilgilerin yükselişi askeri modernizasyon atılımını birlikteinde getirdi. Deniz devriyeleriyle bölgede hiç bir biçimde kuş uçurtmuyor, paralel formda hava ögeleri bilhassa bilakis mühendislikle bir arada son senelerda olağanüstü süratle gelişti, mesela; Türkiye’nin hava savunma sistemi olarak birinci Çin sistemine yöneldiğini hatırlayabiliriz. Sonuç olarak ABD’nin global olmasa dahi bölgesel dengeleme sürecindeki makas git gide açılıyor ve bir şeyler yapılması lazım. Bu noktada, ABD’nin klasik stratejisini uygulamaya başladığını görüyoruz: Çevreleme. Gerek daha evvelki senelerda gerçekleştirilen savunma alanındaki ikili iş birliği antlaşmaları olsun gerek QUAD gerekse AUKUS olsun bunların tamamı Çin’in çevrelenmesiyle alakalı durumlardır.
‘ABD, Çin’in nefes almasını ne kadar engelleyebilirse o kadar başarılı olacağını düşünüyor’
Şahsen, ABD, Birleşik Krallık ve Avustralya içinde imzalanan AUKUS’un ekseriyetle Avusturalya’ya yönelik bir mutabakat olduğunu düşünmekteyim. Son senelerda Avustralya bölgede Çin’in önemli bir amacı haline geldi ve hırpalandı. ABD tarafınca Güney Çin Denizi’ndeki FONOP operasyonlarına verdiği dayanak sebebiyle Çin’in markajına giren Avustralya Çin tarafınca çok çeşitli yaptırımlarla bir bakıma hizaya getirilmeye çalışıldı. birinci vakit içinderda ihracat yasaklarıyla başlayan bu süreç, BM-UNESCO devir başkanlığı koltuğunda bulunan Çin’in, Avustralya’ya önemli turizm geliri getiren Büyük Bariyer Resifi’nin tehlikede olan dünya mirasları listesine alınmasını önermesine kadar götürdüğü sav edilmektedir.. Birleşik Krallık için ise AUKUS’un bir epeyce manası olabileceğini düşünmekteyim; bilhassa Brexit daha sonrası Global Britanya ideolojisinin yeşereceği yer Queen Elizabeth gemisinin yüzdüğü 21. yüzyılın bu en sıcak noktası olabilir, istihbarat noktasında hatırı sayılır bir ünü bulunan İngiltere için bu bölgeden geçen telekomünikasyon kablolarının sağlayacağı datalar çok değerli olacaktır. ABD noktasında ise daha evvel de belirttiğim üzere birinci ve ikinci ada zincirini kilitleyip Çin’in nefes almasını ne kadar engelleyebilirse o kadar başarılı olacağını düşünüyor.
Rusya niye bölgede?
Rusya da son senelerda Çin ile genişleyen ittifakı kapsamında ortak tatbikatlarda yer alıyor. hem de ABD’nin Rusya’yı da Doğu Avrupa, Karadeniz ve Kafkaslardan çevreleme siyasetleri da biliniyor. Doğan’ın bu hususta değerlendirmeleri ise şu biçimde oldu:
Rusya, Güney Çin Denizi sorununda resmi bir görüş bildirmedi fakat bölge ülkeleri Çin ve Vietnam ile önemli savunma mutabakatlarına giriyor. hem de Ukrayna Krizi daha sonrasında memleketler arası toplumdan gelen tenkitler Rusya’yı Çin’e daha da yakınlaştırdı. Hatta bu doğrultuda iki ülke Güney Çin Denizi’nde ortak tatbikat düzenledi. Dünya’nın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi olan Rusya’nın tek ılık su limanı Karadeniz’de. Fakat global ısınmanın Dünya yüzeyinde getirdiği coğrafik değişimler jeopolitik sonuçları ortaya çıkarıyor. Bu doğrultuda Arktika bünyesinde önemli potansiyelleri barındırırken bu durumun çabucak hemen ‘potansiyel’ düzeyinde olması, yakın gelecekte Çin ile Rusya içindeki ittifakın genişleme ihtimalini gösterirken, Arktik’deki güç kapasitesi ve ticaret yolları sebebiyle iki ülkenin çıkar çatışması yaşayabileceğini hissettiriyor. Şu an Rusya’nın, Çin’in spotları üzerine çekmesinden pek mutlu olduğunu düşünmekteyim ve bu sebeple Çin’in bölgesel ve global siyasetlerinin kendi çıkarları ile çakıştığı noktaya kadar destekçisi olacaktır.
‘Savaş riski denizaltıların paralelinde artacak yahut azalacak’
Pekala, donanmaların karşı karşıya geldiği bölgede sıcak savaş riski var mı? Diren Doğan, “İçinde bulunduğumuz vakit diliminde başkanlar ne kadar savaşkan dürtülerle hareket ederlerse etsinler, toplumların bir noktada savaşkan eğilimlerini dizginleyeceğine inanmaktayım” diyor ve ekliyor:
Bölgede donanması bulunan ülkelerin hepsi şu an azamî dikkatle faaliyetlerini gerçekleştiriyor. Lakin, birinci vakit içinderda Çin’in deniz devriyelerinin Vietnam ve Filipinler üzerinde önemli bir baskı yarattığını vurgulamak isterim. Bilhassa ASEAN’ın pasifize edilmesinin akabinde burada egemenlik odaklı bir çatışma riski pek yüksek görülüyor. İkinci olarak ABD liderliğinde bölgede oluşturulan paktlar silsilesi, Çin’i gün geçtikçe daha fazla sıkıştırıyor. Bu durumu Çin’in savaşçı kurt diplomasisindeki üslubunun her geçen gün daha da sertleşmesinden anlayabilmekteyiz. Şi Cinping hala telaffuzlarını barışçıl yükseliş paralelinde ilerletse de patlama noktasının neresi olduğunu çabucak hemen kimse bilmiyor. Son olarak AUKUS’un gündeme soktuğu bir denizaltı gerçeği bulunmaktadır. Birtakım uzmanlara göre denizaltılar, deniz üzerinde yüzen öbür ögelere nazaran bölgedeki aktörler için caydırıcılıktan fazla direkt savaş huzursuzluğu yaratma potansiyeline sahip. Bu noktada bölgenin savaş riskinin bölgeye gönderilen denizaltıların paralelinde artacağını yahut azalacağını söyleyebilirim.
‘En az altı taraf devletin egemenlik noktasında uyuşmazlık yaşadığı bir bölge’
Büyük güçlerin bu kadar faal olduğu bir alanda çıkacak bir kıvılcım 3. Dünya Savaşı riski taşıyor mu? Doğan, “Özellikle bu çıkarımı Güney Çin Denizi için yapabilirim” diyerek şu vurguları yapıyor:
Burası en az altı taraf devletin egemenlik noktasında uyuşmazlık yaşadığı bir bölgedir. Milletlerarası hukukun 2016 yılında sonuçlanan tahkim davasında Çin Halk Cumhuriyeti’ni haksız bulmasına karşın yargı sonucunın yadsındığı ve yaptırım gücünden yoksunluğunun sınandığı bir yerdir. bununla birlikte bölge dışı aktörlerin hem fiziki ögeleri hem diplomatik dikkatleri, tıpkı vakitte stratejileri buraya yönelmişken ve burası resmen bir cadı kazanına dönmüşken bu soruya hayır karşılığını vermek optimistlik olacaktır. Lakin öbür taraftan, güvenlik çalışmaları açısından burası gri bölge olarak geçmektedir. Ve burada Çin’in öbür ülkelere uyguladığı faaliyetler klâsik savaş eşiğinin altında kalmaktadır. Bu durum, hibrid tehditlere maruz kalan devletlere cevap verme noktasında baş karışıklığı sunmaktadır. bu biçimde bir sahnede ise üstteki soruya verilecek karşılık iki ihtimallidir; ya Çin askeri modernizasyonunu tamamlamasının akabinde taarruz eşiğini yükselterek bir savaşa girecektir ya da Monroe doktrini gibisi bir içe kapanma ile kendisini memleketler arası topluma büsbütün kapatacaktır.